ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΠΛΑΤΩΝΟΣ 318
«Το μάθημα [το οποίο διδάσκω] είναι η εὐβουλία, η σωστή σκέψη και λήψη αποφάσεων τόσο για τα θέματα που αφορούν τα οἰκεῖα, την ιδιωτική ζωή, πώς δηλαδή να διευθετεί κανείς με τον καλύτερο τρόπο τα ζητήματα του οἴκου του, όσο και για τα θέματα που αφορούν την πόλη, ώστε να είναι κανείς όσο γίνεται πιο ικανός να πράξει και να μιλήσει για τα πολιτικά θέματα».
«Άραγε», είπα εγώ [δηλ. ο Σωκράτης, που αφηγείται τη συζήτησή του με τον Πρωταγόρα σε τρίτο φίλο του], «παρακολουθώ σωστά τα λεγόμενά σου; Γιατί απ’ ό,τι καταλαβαίνω, μιλάς για την πολιτική τέχνη και εννοείς πως αναλαμβάνεις να κάνεις τους άνδρες αγαθούς πολίτες».
«Αυτό ακριβώς, Σωκράτη», είπε, «είναι το μάθημα που ισχυρίζομαι πως διδάσκω».
ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΠΛΑΤΩΝΟΣ 322-323 α
Ἐπειδή δε ὁ ἂνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μέν διά την τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζώων μόνον θεούς ἐνόμισεν, και ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι και ἀγάλματα θεῶν ·ἒπειτα φωνήν και ὀνόματα ταύ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, και οἰκήσεις και ἐσθῆτας και ὑποδέσεις και στρωμνάς και τάς ἐκ τῆς γῆς τροφάς ηὓρετο. Οὓτω δή παρεσκευασμένοι κατ’ ἀρχάς ἂνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δέ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπό τῶν θηρίων διά τό πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστει εἶναι, και ἡ δημιουργική τέχνη αὐτοῖς προς μέν τροφήν ἱκανή βοηθός ἦν, προς δε τον τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής –Πολιτικήν γάρ τέχνην οὒπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική–ἐζήτουν δή ἁθροίζεσθαι και σώζεσθαι κτίζοντες πόλεις ·ὃτ’ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἃτε οὐκ ἒχοντες την πολιτικήν τέχνην, ὣστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο.
Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν᾽ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις: “πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε: εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί: καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ , οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;” “ἐπὶ πάντας,” ἔφη ὁ Ζεύς, “καὶ πάντες μετεχόντων: οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν: καὶ νόμον γε θὲς παρ᾽ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως.” οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἀθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ φῄς—εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι—ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται, ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι πόλεις. αὕτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Α1.Να μεταφραστεί το απόσπασμα < “πότερον ὡς … ὡς νόσον πόλεως.” >
[Μονάδες 10]
Β1. Ποιο το περιεχόμενο της «εὐβουλίας» σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του τρόπου ζωής των Αθηναίων πολιτών;
[Μονάδες 15]
Β2. «…-πολιτική γαρ τέχνην ουπω είχον,ης μέρος πολεμική-…. .
Σύμφωνα με τη φράση αυτή του μύθου:
Τι διασφαλίζει η πολιτική τέχνη;
Πως αντιλαμβάνεστε το «ης μέρος πολεμική»;
[Μονάδες 15]
Β3. Πώς χρησιμοποίησε ο Σωκράτης την ειρωνεία και σε τι διαφέρει η αμφισβήτηση του Σωκράτη από αυτή των σοφιστών;
[Μονάδες 10]
Β4. Να γράψετε από δύο ομόρριζες λέξεις της νέας ή της αρχαίας ελληνικής (απλές ή σύνθετες) για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις:
• μοίρα:
• βωμός:
• ενδεής:
• δείσας:
• δοίη:
[Μονάδες 10]
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Αρριανού Αλεξάνδρου ανάβασις Ι ,11
Ἅμα δὲ τῷ ἦρι ἀρχομένῳ ἐξελαύνει ἐφ’ Ἑλλησπόντου, τὰ μὲν κατὰ Μακεδονίαν τε καὶ τοὺς Ἕλληνας Ἀντιπάτρῳ ἐπιτρέψας, αὐτὸς δὲ ἄγων πεζοὺς μὲν σὺν ψιλοῖς τε καὶ τοξόταις οὐ πολλῷ πλείους τῶν τρισμυρίων, ἱππέας δὲ ὑπὲρ τοὺς πεντακισχιλίους. ἦν δὲ αὐτῷ ὁ στόλος παρὰ τὴν λίμνην τὴν Κερκινῖτιν ὡς ἐπ’ Ἀμφίπολιν καὶ τοῦ Στρυμόνος ποταμοῦ τὰς ἐκβολάς. διαβὰς δὲ τὸν Στρυμόνα παρήμειβε τὸ Πάγγαιον ὄρος τὴν ὡς ἐπ’ Ἄβδηρα καὶ Μαρώνειαν, πόλεις Ἑλληνίδας ἐπὶ θαλάσσῃ ᾠκισμένας. ἔνθεν δὲ ἐπὶ τὸν Ἕβρον ποταμὸν ἀφικόμενος διαβαίνει καὶ τὸν Ἕβρον εὐπετῶς. ἐκεῖθεν δὲ διὰ τῆς Παιτικῆς ἐπὶ τὸν Μέλανα ποταμὸν ἔρχεται. διαβὰς δὲ καὶ τὸν Μέλανα ἐς Σηστὸν ἀφικνεῖται ἐν εἴκοσι ταῖς πάσαις ἡμέραις ἀπὸ τῆς οἴκοθεν ἐξορμήσεως. ἐλθὼν δὲ ἐς Ἐλαιοῦντα θύει Πρωτεσιλάῳ ἐπὶ τῷ τάφῳ τοῦ Πρωτεσιλάου, ὅτι καὶ Πρωτεσίλαος πρῶτος ἐδόκει ἐκβῆναι ἐς τὴν Ἀσίαν τῶν Ἑλλήνων τῶν ἅμα Ἀγαμέμνονι ἐς Ἴλιον στρατευσάντων. καὶ ὁ νοῦς τῆς θυσίας ἦν ἐπιτυχεστέραν οἷ γενέσθαι ἢ Πρωτεσιλάῳ τὴν ἀπόβασιν.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Γ1.Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου.
[Μονάδες 20]
Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους τύπους που ζητούνται:
αὐτὸς: αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους
ἱππέας: γενική ενικού
ἐπιτυχεστέραν: τα παραθετικά του επιθέτου στην ίδια πτώση
ὁ νοῦς: κλιτική πληθυντικού
τὴν ἀπόβασιν: δοτική πληθυντικού
ἐξελαύνει: γ ενικό πρόσωπο οριστικής Ενεστώτα ενεργητικής φωνής
ἄγων: γ πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής Αορίστου ενεργητικής φωνής
διαβαίνει: : γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής Παρατατικού ενεργητικής φωνής
ἀφικνεῖται: β πληθυντικό πρόσωπο οριστικής Παρακειμένου ενεργητικής φωνής
ἐλθὼν: Απαρέμφατο Μέλλοντα ενεργητικής φωνής
[Μονάδες 10]
Γ3 α) Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους:
ἀρχομένῳ, οὐ πολλῷ, τὴν Κερκινῖτιν, ἐπὶ τῷ τάφῳ, ἐκβῆναι, τῆς θυσίας
[Μονάδες 6]
Γ3 β) « ὅτι καὶ Πρωτεσίλαος πρῶτος ἐδόκει ἐκβῆναι ἐς τὴν Ἀσίαν τῶν Ἑλλήνων τῶν ἅμα Ἀγαμέμνονι ἐς Ἴλιον στρατευσάντων.» Να αναγνωριστεί η δευτερεύουσα προόταση , να καθοριστεί η συντακτική λειτουργία της και να δικαιολογηθεί η εκφορά της.
[Μονάδες 4]
