ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΟΜΑΔΑ Α
ΘΕΜΑ Α
Α1.Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: επάλληλα δικαιώματα επί της γης, εκδοτικό δικαίωμα, Μεγάλη Ιδέα.
(ΜΟΝΑΔΕΣ 15)
Α2. Να χαρακτηρίσετε το περιεχόμενο των προτάσεων ως σωστό ή λανθασμένο (Σ) ή (Λ):
1. Η μετανάστευση προς τις ΗΠΑ άρχισε από τα μέσα του 19ου αιώνα
2. Οι Έλληνες ομογενείς έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αγορά των εθνικών γαιών.
3. Η Ελλάδα δεν είχε ισχυρή εσωτερική αγορά.
4. Το ελληνικό κράτος έλαβε σοβαρά νομοθετικά μέτρα για την ανάπτυξη μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, τη δεκαετία του 1860-70.
5. Στις εισαγωγές , τα αγροτικά είδη αντιπροσώπευαν σταθερά το 1/3 (σε αξία) του συνόλου.
6. Ο πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος οδήγησε σε άνθιση την ελληνική εμπορική ναυτιλία.
7. Η οριστική αντιμετώπιση του ζητήματος των εθνικών κτημάτων έγινε με νομοθετικές ρυθμίσεις κατά την περίοδο 1870 – 1871.
8. Το 1866 άρχισε τις εργασίες της στο Λαύριο μια γαλλοιταλική εταιρία με στόχο την εξαγωγή μεταλλεύματος μόνο από τα υπόγεια κοιτάσματα.
9. Στις χερσαίες συγκοινωνίες αλλά και στα περισσότερα από τα δημόσια έργα η έλλειψη του ιδιωτικού ενδιαφέροντος ήταν έντονη.
10. Γύρω στα 1870 υπήρξε ένα κύμα ίδρυσης βιομηχανικών επιχειρήσεων περισσότερων από εκατό.
(ΜΟΝΑΔΕΣ 10)
ΘΕΜΑ Β
Β1. Πού οφειλόταν η απουσία ισχυρών κέντρων ανάπτυξης στο εσωτερικό της χώρας για πολλές δεκαετίες μετά την ανεξαρτησία της;
(ΜΟΝΑΔΕΣ 12)
Β2. Τι γνωρίζετε για την ίδρυση και την πορεία της Εθνικής Τράπεζας;
(ΜΟΝΑΔΕΣ 13)
ΟΜΑΔΑ Β
Β1. Αντλώντας στοιχεία από τα παραθέματα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφερθείτε στους παράγοντες που ευνόησαν την ανάπτυξη της εκμετάλλευσης του υπεδάφους της Ελλάδας από τις αρχές της δεκαετίας του 1860 έως και τα τέλη του 19ου αιώνα.
ΠΗΓΗ 1
Στην Ελλάδα, μετά τη θέσπιση της μεταλλευτικής νομοθεσίας (το 1861 και η τροποποίηση το 1867), η οποία όριζε το καθεστώς των παραχωρήσεων μεταλλείων, ένας «μεταλλευτικός πυρετός» – διαταξικού σχεδόν χαρακτήρα- κατέλαβε τη χώρα. Πολλοί ήταν εκείνοι που επεδίωξαν να αποκτήσουν παραχωρήσεις μεταλλείων ελπίζοντας σε αμύθητα κέρδη, «μέσα στο κλίμα των αυξημένων προσδοκιών» που είχαν δημιουργήσει τα Λαυρεωτικά, συνεπαρμένοι ασφαλώς από το φετιχισμό του μεταλλεύματος καθώς και από τον ενθουσιασμό που γεννούσε ο προσανατολισμός στη διεθνή αγορά. Ωστόσο, ο εντυπωσιακός αριθμός των αιτήσεων για παραχώρηση εκμετάλλευσης που κατατίθενται την περίοδο 1867-1875 στο Υπουργείο Εσωτερικών δεν συνοδεύεται από ανάλογη άδεια εκμετάλλευσης: από τις 1.686 αιτήσεις παραχωρήσεων, μόνο 359 παραχωρήσεις δόθηκαν τελικά από την κυβέρνηση. Εξάλλου, λιγοστές ήταν οι επιχειρήσεις (σε σχέση με τον αριθμό των παραχωρήσεων) που προχώρησαν εντέλει σε εκμετάλλευση. Την περίοδο αυτή (1867-1875) συγκροτούνται οι πρώτες 29 μεταλλευτικές επιχειρήσεις απορροφώντας σημαντικό μέρος των χρηματικών διαθεσίμων. Ελάχιστες απ’ αυτές τις εταιρείες, μόλις 4-5, προχώρησαν σε εκμετάλλευση, ενώ 11 διαλύθηκαν. Στα 1877, ξεχωρίζουν η Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου, η Ελληνική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου, τα θειορυχεία Μελά στη Μήλο και η Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία. (Λήδα Παπαστεφανάκη Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου Ιστορικά Μεταλλεία στο Αιγαίο, 19ος-20ος αιώνας, (Μήλος 3-5.10.2003), Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα 2005, σ. 27-47)
ΠΗΓΗ 2
Εν Πεντέλη σήμερον εξορύττονται μάρμαρα … Περί τα τέλη του 1882 συνεστάθη εις τα περίχωρα των Αθηνών εργοστάσιον, όπερ κατεργάζεται, σχίζει και στιλβώνει το μάρμαρον λίαν επιτυχώς και καταγινόμενον κυρίως εις τα τη επιπλοποία χρήσιμα μάρμαρα, ανάλογα δε πράττει, κυρίως όμως δια οικοδομάς, έτερον μαρμαρουργείον παρά τον Ιλισσόν. (Α. Ν. Βερναρδάκη, Περί του εν Ελλάδι Εμπορίου, σσ. 59, 61).
ΠΗΓΗ 3
Ο πλούτος του ελληνικού υπεδάφους μαγνητίζει τη φαντασία. Αυτό δεν είναι περίεργο σε μια περίοδο ακμής της Βιομηχανικής Επανάστασης και ειδικότερα της μεταλλουργικής βιομηχανίας. Οι Έλληνες βλέπουν παντού μεταλλεύματα, σε όλες τις περιοχές της χώρας. Η Εφημερίς της Κυβερνήσεως δεν προλαβαίνει να δημοσιεύει τις παραχωρήσεις μεταλλείων, συνήθως φανταστικών. Ακόμη και πρωθυπουργοί προσβάλλονται από την ασθένεια: Κουμουνδούρος, Ζαΐμης, Δεληγεώργης, συμμετέχουν οε εταιρείες που αποκτούν παραχωρήσεις’ όπως άλλωστε και ο υποδιοικητής της Εθνικής Τραπἐζης, ο Ευθύμιος Κεχαγιάς, αλλά και γνωστοί αυλικοί. Στους πρώτους μήνες της συλλογικής αυτής μονομανίας υποβάλλονται στο Δημόσιο πάνω από 500 αιτήσεις για παραχώρηση μεταλλείων. Όσο για τους αμύθητους θησαυρούς του Λαυρίου, αυτοί «θα κάνουν πλουσίους μια για πάντα όλους τους Έλληνες». (Γ. Β. Δερτιλή, Ιστορία του ελληνικού κράτους 1830-1920, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης 2014, σσ. 507-508
(ΜΟΝΑ∆ΕΣ 25)
Β2. Λαμβάνοντας υπόψη το κείμενο του βιβλίου σας και το περιεχόμενο του παρακάτω παραθέματος να παρουσιάσετε τους λόγους οι οποίοι εμπόδισαν την εκβιομηχάνιση της Ελλάδας κατά τον 19ο αιώνα.
ΠΗΓΗ
Την οικονομική και κοινωνική ιστορία της Ελλάδας τη σημάδεψε ο γεγονός ότι δεν αναπτύχθηκε βαριά βομηχανία και ότι κανείς από τους επαγγελματικούς κλάδους πουαναφέραμε δε μπόρεσε να γίνει ηγετικός παράγοντας της εκβιομηχάνισης. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους ήταν η έλλειψη κάρβουνου.Επίσης, με εξαίρεη την ακτοπλοϊα, δεν υπήρχε σύγχρονο δίκτυο δρόμων και συγκοινωνιών στην ενδοχώρα, έλειπαν τα κεφάλαια, η εσωτερική αγορά ήταν πολύ μικρή, πολλές πόλεις ήταν επαρχιακές πόλεις με αγροτικό χαρακτήρα.Τους αλλοδαπούς επενδυτές ίσως τους απέτρεπε και η ληστεία, η κακοδιοίκηση, το ασαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς της γης και ο διαφαινόμενος – από το 1850- κίνδθνος πολέμου.Η ίδρυση βιομηχανικών μονάδων απέμεινε υπόθεση μεμονωμένων ατόμων, α οποία αποτόλμησαν το ρόσκο ή κερδοσκοπούσαν.Μέχρι τον 20ο αιώνα δεν υπήρξε κάποια ώθηση για εκβιομηχάνιση.
Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα της Ελλάδας 1821-1936)
(ΜΟΝΑ∆ΕΣ 25)
