Η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου καθιερώθηκε με απόφαση της UNESCO στις 29 Σεπτεμβρίου 2011, έπειτα από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου.
Αρχικά, η πρόταση των Ισπανών ήταν να τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου στις 30 Οκτωβρίου, σε ανάμνηση της περίφημης εκπομπής του Όρσον Γουέλς το 1938, που έμεινε στην ιστορία ως ο «Πόλεμος των Κόσμων». Η UNESCO, όμως, αποφάσισε διαφορετικά και πρόκρινε τη 13η Φεβρουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία το 1946 πρωτολειτούργησε το ραδιόφωνο του ΟΗΕ.
Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.
Ιστορία του ραδιοφώνου
Ο Ιταλός Guglielmo Marconi έδωσε στον κόσμο το ραδιόφωνο. Ή τουλάχιστον έτσι πίστευε ο κόσμος έως το 1943, οπότε αποκαταστάθηκε μια ιστορική αδικία.
Το 1895, ο Γουλιέλμος Μαρκόνι κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων. Οι επιτυχίες του Μαρκόνι και άλλων ερευνητών όπως του Ρέτζιναλντ Φέσεντεν (Reginald Fessenden) και του Λη ντε Φόρεστ (Lee de Forest) αποτελούν την απαρχή της ανάπτυξης της ραδιοφωνίας. Η ραδιοφωνία, η οποία συνίσταται στη μετάδοση ομιλιών, μουσικής και λόγου σε μεγάλες αποστάσεις χωρίς τη μεσολάβηση αγωγών, αλλά με ηλεκτρομαγνητικά κύματα, και στη λήψη τους από ειδικούς δέκτες, αποτελεί πρακτική εφαρμογή της εφεύρεσης των ηλεκτρονικών λυχνιών. Άρχισε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του 1910 στις ΗΠΑ.
Γύρω στα 1873 ο Τζέιμς Κλαρκ Μάξγουελ πρότεινε την θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού, σύμφωνα με την οποία ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα μπορεί να μεταδοθεί χωρίς να μεσολαβεί κάποιο φυσικό μέσο. Το 1883 ο Χάινριχ Ρούντολφ Χερτς (Hertz) επαλήθευσε τη θεωρία του Μάξγουελ για τον ηλεκτρομαγνητισμό και ανακάλυψε τα ραδιοκύματα. Γύρω στα 1897, ο Γουλιέλμο Μαρκόνι, που θεωρείται ο πατέρας του ραδιοφώνου, επαληθεύει τα πειράματα του Χερτς και καταφέρνει να στείλει ασύρματο σήμα σε απόσταση 3 km. Με τη συσκευή αυτή ο Ιταλός Μαρκόνι πηγαίνει στην Αγγλία – που ήταν η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής – και ιδρύει την εταιρεία ‘Marconi Wireless telegraph’, η οποία προσφέρει υπηρεσίες στη ναυσιπλοΐα. Τα ραδιοκύματά του δεν μετέδιδαν φωνή αλλά σήματα Μορς.
Μεταφέρουμε τη γενική παραδοχή -στο χώρο των επιστημών-, βάσει της οποίας το ραδιόφωνο δεν θα είχε εφευρεθεί χωρίς τα όσα έδωσαν στον πλανήτη ο James Clerk Maxwell και ο Heinrich Hertz. Δεν θα είχε εφευρεθεί και χωρίς τις πατέντες του Nikola Tesla, τις οποίες χρησιμοποίησε ο Ιταλός Guglielmo Marconi για να κάνει δουλειά. Αυτός προσδιοριζόταν ως “ο πατέρας του ραδιοφώνου” από το 1895 έως το 1943, όταν δικαιώθηκε αυτός που έδωσε στον κόσμο το Μέσο.
Η πρώτη συσκευή του αφορούσε ένα σύρμα επαγωγής και ένα κλειδί του Morse (μέθοδος για μετάδοση πληροφορίας με παλμούς μικρής και μεγάλης διάρκειας ή σημάδια, όπως τελείες και παύλες, που στηρίζεται στα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Επινοήθηκε για τη μετάδοση μηνυμάτων μέσω τηλεγράφου στα μέσα του 1830 από τον Samuel Morse, Αμερικανό ζωγράφο και φυσικό). Έστειλε αλλά και έλαβε το πρώτο ηλεκτρομαγνητικό κύμα, με τη μόνη καινοτομία να είναι η σύνδεση της μιας άκρης του διακοπτόμενου κυκλώματος σε κεραία και της άλλης στη γη.
Ήταν τα Χριστούγεννα του 1906 στην Νέα Υόρκη όταν ο Ρέτζιναλντ Φέσεντεν μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική μέσω ραδιοκυμάτων. Αργότερα ήρθε ο ντε Φορέστ για να εφεύρει την ηλεκτρονική λυχνία, η οποία ήταν η μόνη “μορφή” ραδιοφώνου για τα επόμενα 50-60 χρόνια. Μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το ραδιόφωνο είναι ένα μέσο χρησιμοποιούμενο σε ερασιτεχνική βάση και δεν είναι καθόλου ανεπτυγμένο ούτε διαδεδομένο.
Κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου το ραδιόφωνο και ο Τύπος γίνονται δύο μέσα ανταγωνιστικά μεταξύ τους, γιατί το ραδιόφωνο αποκτά μεγάλο ειδησεογραφικό περιεχόμενο. Η λήξη του Μεγάλου Πολέμου φέρνει το ραδιόφωνο στην αρχική του ιδιότητα και γίνεται ξανά ένα μέσο κυρίως ψυχαγωγικό. Στα τέλη της δεκαετίας του ’40 με αρχές της δεκαετίας του ’50 το ραδιόφωνο αποκτά ένα νέο ανταγωνιστή, την τηλεόραση η οποία έχει στα χέρια της ένα πολύ δυνατό όπλο έναντι του ραδιοφώνου, την εικόνα. Η ακροαματικότητα του ραδιοφώνου πέφτει κατακόρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ψάχνουν λύσεις. Η λύση έρχεται το ’50-’60 και την εμφάνιση της δημοφιλέστατης μουσικής Rock ‘n Roll. Η κρίση ξεπερνιέται και το ραδιόφωνο καθιερώνεται ως αποκλειστικά ψυχαγωγικό-μουσικό μέσο.
Τη δεκαετία του ’60 αμφισβητείται στην Ευρώπη το κρατικό ραδιόφωνο, γιατί δεν μετέδιδε Ροκ μουσική και απορρίπτεται από τη νεολαία της εποχής. Εμφανίζεται η Πειρατική Ραδιοφωνία με πρωτοπόρο το Radio Caroline στην Αγγλία, το οποίο εκπέμπει από ένα μικρό πλοίο έξω από τα χωρικά ύδατα της Αγγλίας και μεταδίδει μόνο Rock. Η ακροαματικότητά του είναι τόσο υψηλή, που απειλεί το BBC. Ακολουθεί ευρεία διάδοση αυτού του τύπου ραδιοφωνίας σε όλη την Ευρώπη.
Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα…
Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρίστο Τσιγγιρίδη το 1926 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπή-εκπομπές. Ο πρώτος όμως εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην περιοχή των Αθηνών, αφού στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄, ενώ το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) που ανέλαβε την ευθύνη λειτουργίας του σταθμού.
Τα ηρωικά χρόνια της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.
Τα ηρωικά χρόνια της ραδιοφωνίας ξεκίνησαν την Κυριακή 27 Απριλίου 1941. Όταν η πρωινή Αθήνα έδινε την εντύπωση έρημης πόλης καθώς τα Γερμανικά στρατεύματα είχαν φθάσει στα προάστια της Ελληνικής πρωτεύουσας. Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών εξέπεμπε το τελευταίο του μήνυμα. Ο εκφωνητής με φωνή που παλλόταν από τη συγκίνηση έλεγε: «Αδέλφια ψηλά το κεφάλι. Ο Σταθμός αυτός ύστερα από λίγο δεν θα είναι Ελληνικός. Μην τον ακούτε πια. Έλληνες, ο αγώνας συνεχίζεται» Τα τελευταία αυτά λόγια του εκφωνητή πνίγονταν από τις πρώτες στροφές του Εθνικού μας Ύμνου.
1948 : Την γενική διεύθυνση του ΕΙΡ αναλαμβάνει ο Δημήτρης Σβολώπουλος και διευθυντής προγράμματος ο συγγραφέας Στρατής ιδρύεται ο κεντρικός ραδιοφωνικός σταθμός των Ενόπλων Δυνάμεων. Επίσης εκπέμπουν για πρώτη φορά ο ραδιοφωνικός σταθμός Βόλου και Λάρισας.
1949: Δημιουργείται και ο ραδιοφωνικός σταθμός Ιωαννίνων.
1950 :Δημιουργείται ο ραδιοφωνικός σταθμός Κοζάνης και γενικός Διευθυντής της ΕΙΡ τοποθετείται ο Χριστόδουλος Τσιγάντες.
1952 : Στις 11 Μαΐου στις 18.00 αρχίζει τη λειτουργία του το δεύτερο πρόγραμμα της ΕΙΡ.
1955: Οι πρώτες μεταδόσεις κλασσικής μουσικής ( από 19.00 – 24.00)με τα εγκαίνια του Γ΄προγράμματος
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, αρχικά η μπάντα των μεσαίων και στη συνέχεια η ζώνη των FM κατακλύζεται από εκατοντάδες ερασιτέχνες (οι επονομαζόμενοι και “πειρατές“), που εκπέμπουν πολυποίκιλα προγράμματα, αμφισβητώντας ανοιχτά το ραδιοφωνικό μονοπώλιο της κρατικής ραδιοφωνίας. Ραδιοσταθμό κατασκεύασαν, επίσης, οι φοιτητές του ΕΜΠ κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κατά της Χούντας το 1973.
1975: Το EIPT μετατρέπεται με το νόμο 230/ 1975 (ΦEK 272) σε ανώνυμη εταιρία και μετονομάζεται σε Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση ΑΕ.
Σήμερα το ραδιόφωνο εξακολουθεί να είναι στις προτιμήσεις εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη που θέλουν να ακούν πρώτα από όλους ειδήσεις, νέα, μουσική, ιστορία και εκπομπές που ενημερώνουν ψυχαγωγούν και κρατούν συντροφιά οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας και σε οποιονδήποτε τόπο.
ΠΗΓΕΣ:
www.sansimera.gr
www.news247.gr
www.cretalive.gr
