Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου, με αφορμή την επέτειο υιοθέτησης από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το 1989, της Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί το πλέον αποδεκτό κείμενο για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως. Την έχουν επικυρώσει όλα τα κράτη του κόσμου, εκτός των ΗΠΑ και της Σομαλίας (η Ελλάδα την επικύρωσε στις 2 Δεκεμβρίου 1992 με τον νόμο 2101), και τα 54 άρθρα της καλύπτουν όλα τα δικαιώματα των παιδιών που χωρίζονται σε 4 τομείς: Δικαιώματα Επιβίωσης, Ανάπτυξης, Προστασίας και Δικαιώματα Συμμετοχής.
Παρά τα διεθνή κείμενα προστασίας των παιδιών, που σε πολλές χώρες αποτελούν κενό γράμμα, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και να στερούνται της στοιχειώδους σχολικής εκπαίδευσης, εκατοντάδες χιλιάδες υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, δεκάδες χιλιάδες ακρωτηριάζονται στους πολέμους και πολλά ακόμη ορφανεύουν ή και σκοτώνονται από τον ιό του AIDS και από άλλες ασθένειες. Τα στοιχεία και οι αριθμοί είναι καταπέλτης στο εφησυχασμό της συνείδησης.
Εδώ έχουμε συγκεντρώσει μερικούς τίτλους βιβλίων σκεπτόμενοι ότι το παιδί ως πολίτης είναι υπό διαμόρφωση και όλα τα ερεθίσματα που λαμβάνει μέσα στο ευρύτερο περιβάλλον του συμβάλουν στην κριτική του ματιά, στην υπεύθυνη στάση και στην αλληλεγγύη:
[1]
Η παγκόσμια διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου – Εκδόσεις Μεταίχμιο
Το βιβλίο αυτό έχει εκδοθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και προσφέρει με απλό και σύντομο τρόπο στα παιδιά και τους νέους το επίσημο κείμενο της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η σαφήνεια του λόγου και η λιτότητα της εικόνας το καθιστούν πολύτιμο για την κατανόηση των εννοιών και των αντιλήψεων τις οποίες διακηρύσσει.
Συγγραφείς: Ruth Rocha και Otavio Roth
Μετάφραση-Επίμετρο: Μαρία Μουμουλίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια της Σύγχρονης Διδακτικής στην Προσχολική Εκπαίδευση
Κατάλληλο για παιδιά 6+
Αξίζει να αναφέρουμε εδώ ότι το επόμενο τεύχος της παιδικής εφημερίδας «Παιδιά διάλειμμα» των εκδόσεων Μεταίχμιο που θα κυκλοφορήσει σε λίγες ημέρες θα είναι αφιερωμένο στα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η Δημιουργική Ομάδα «Μικροί Δημοσιογράφοι» του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποδεικνύει ότι τα παιδιά έχουν Δικαιώματα, έχουν τον λόγο τους! Σε συνεργασία με τις εκδόσεις Μεταίχμιο, τα παιδιά της ομάδας από τον Ιούλιο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2018 οργάνωσαν, σχεδίασαν και αρθρογράφησαν για την παιδική εφημερίδα «Παιδιά, διάλειμμα!», δημιουργώντας ένα επετειακό τεύχος αφιερωμένο στα Δικαιώματα του Παιδιού.
[2]
Ένας καλύτερος κόσμος: τα δικαιώματα του παιδιού – Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Δέκα σημαντικοί εικονογράφοι, αντλώντας έμπνευση από τη Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ανέλαβαν να απεικονίσουν, καθένα από τα άρθρα της, διαμορφώνοντας μια πολύχρωμη Διακήρυξη με μοναδική αισθητική.
Ο Jacobo Muñiz επιμελήθηκε την εικονογράφηση της σελίδας 16 που αποτελεί και το εξώφυλλο του βιβλίου. Οι υπόλοιποι εννιά εικονογράφοι της παρούσας έκδοσης είναι οι: Adolfo Serra (σ. 8), Ester García (σ. 10), Elena Odriozola (σ. 12), Marco Somà (σ. 14), Violeta Lópiz (σ. 18), Marta Altés (σ. 20), Riki Blanco (σ. 22), Iban Barrenetxea (σ. 24) και Guridi (σ. 26).
Κατάλληλο για παιδιά 5+
[3]
Το μαγικό μολύβι της Μαλάλα – Εκδόσεις Πατάκη
Όταν η Μαλάλα ήταν μικρή παρακολουθούσε στην τηλεόραση μια σειρά με ένα αγόρι που με ένα μαγικό μολύβι μπορούσε να κάνει ό,τι είχε ονειρευτεί. Και κάθε βράδυ ονειρευόταν όλα αυτά που θα έκανε αν και εκείνη είχε ένα μαγικό μολύβι – θα άνοιγε σχολείο για να φοιτούν δωρεάν τα παιδιά, θα έκανε τους ανθρώπους ευτυχισμένους, θα σχεδίαζε όμορφα φορέματα για τη μαμά της, θα έφτιαχνε μια μπάλα για τα αδέλφια της…αλλά αυτό δε γινόταν. Αλλά δεν το έβαλε κάτω.
Ακόμα και όταν οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στα κορίτσια να πάνε σχολείο, ακόμα και όταν αποπειράθηκαν να τη δολοφονήσουν μέσα στο σχολικό λεωφορείο, εκείνη δεν το έβαλε κάτω. Αυτή είναι δική της ξεχωριστή ιστορία.
Μαλάλα Γιουσαφζάι
Κατάλληλο για παιδιά 5+
[4]
Μελάκ, μόνος – Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
Ο Μελάκ. Ένα αγόρι. Μια χώρα. Πόλεμος. Το ταξίδι. Ο φόβος. Η ελπίδα. Οι ιστορίες. Τα όνειρα. Η Αργυρώ Πιπίνη έγραψε μια ιστορία με ποιητικότητα και υποβλητικότητα που χωράει πολλές ιστορίες – φαίνεται απλή, ίσως γιατί παραμένει αναλλοίωτη στον χρόνο.
Ο Αχιλλέας Ραζής της έδωσε τα ζώντα χρώματα και το σχήμα που της αρμόζει – αναλλοίωτα κι αυτά. Εμείς απλώς τα αναγνωρίζουμε πιο εύκολα γιατί βλέπουμε σε αυτά το Χαλέπι, τη Λέσβο, την Αθήνα 2016.
Συγγραφέας: Αργυρώ Πιπίνη
Εικονογράφηση: Αχιλλέας Ραζής
Κατάλληλο για παιδιά 5+
[5]
Σκληρό Καρύδι – Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
Η Αϊσέ, ένα εννιάχρονο κορίτσι, μιλάει με κέφι, τόλμη και λίγο παράπονο για τη ζωή της. Είναι ένα «σκληρό καρύδι» που αν και στα 9 της χρόνια μοιράζεται τα ίδια βάσανα με όλα τα παιδιά της ηλικίας της: σχέσεις με τους συμμαθητές και τον αδερφό της, φιλίες, παιχνίδι… στο βάθος καραδοκούν άλλες βαθύτερες έγνοιες για μια πατρίδα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει. Μία πατρίδα και ρίζες που δεν ξεχνάει και που κάπως προσπαθεί να συνοψίσει εξηγώντας τη σημασία του ονόματός της.
Γλώσσα απλή που δεν έχει πρόθεση να εντυπωσιάσει αλλά ταυτίζεται με το χαρακτήρα της 9χρονης ηρωίδας Αισέ. Διαθέτει δυναμισμό, και είναι κοφτή, ξεκάθαρη και άκρως περιεκτική χωρίς διακοσμητικά και περιαυτολογίες. Άλλωστε και η Αισέ «ξεριζώθηκε» χωρίς να το επιλέξει, βίαια από το σπίτι της, από τη χώρα της και βρήκε απάγκιο σε μία ξένη χώρα, διαφορετική από τη δική της.
Η έκδοση πραγματοποιείται με τη συνεργασία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Συγγραφέας: Ελένη Σβωρόνου
[6]
Και βγάζω το καπέλο μου – Εκδόσεις κόκκινη κλωστή δεμένη
Πρόκειται για μια εξαιρετική και πρωτότυπη ιστορία που απευθύνεται στα παιδιά αλλά και στους γονείς για να τονίσει πώς ο κίνδυνος παραμονεύει παντού γι’ αυτό απαιτείται από όλους μεγάλη προσοχή. Ιδιαίτερα απ’ τα μικρής ηλικίας παιδιά, που είναι πιο ευάλωτα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κάθε χρόνο τουλάχιστον 5,5 εκατομμύρια παιδιά εξαφανίζονται στον κόσμο
Η ιστορία αφηγείται μια όμορφη ηλιόλουστη μέρα – αυτός ξυπνάει με καλή διάθεση και αποφασίζει να βγει βόλτα. Πηγαίνει σ’ ένα πανέμορφο πάρκο κι εκεί συναντάει τρία παιδιά που ετοιμάζονται να παίξουν το «Λύκε, λύκε» και ψάχνουν για τον τέταρτο της παρέας. Γίνεται εκείνος ο τέταρτος και το παιχνίδι ξεκινάει. Είναι όμως τόσο καλός όσο δείχνει; Και ήταν σωστή η απόφαση των παιδιών να τον αφήσουν να παίξει μαζί τους; Πολλές φορές τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως φαίνονται…
Συγγραφέας: Μάκης Τσίτας
Εικονογράφηση: Ντανιέλα Σταματιάδη
Κατάλληλο για παιδιά 6+
[7]
Το σπίτι το δικό μας – Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη
Το σπίτι το δικό μας είναι ο τίτλος του 2ου βιβλίου του Βαγγέλη Ηλιόπουλου στη ξεχωριστή σειρά του συγγραφέα που εκδίδει η Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη με τίτλο «Μικρά βήματα – ΜΕΓΑΛΟΙ ΔΡΟΜΟΙ».
Στο βιβλίο του αυτό ο συγγραφέας θίγει το θέμα των άστεγων και του σεβασμού στα δικαιώματά τους. Θέμα που συναντούν καθημερινά τα παιδιά στους δρόμους της πόλης και που τους γεννά πολλές απορίες, στις οποίες συχνά δεν ξέρουμε πώς να απαντήσουμε. Η ιστορία του βιβλίου θα τα βοηθήσει να προσεγγίσουν με ενσυναίσθηση το θέμα.
Το κορίτσι της ιστορίας ζει με τον πατέρα του σε ένα παλιό αυτοκίνητο. Πέρα από αυτό δε διαφέρει από τα άλλα παιδιά της ηλικίας του. Χαίρεται, λυπάται, φοβάται κι ονειρεύεται. Ένα βιβλίο που θα βοηθήσει τα παιδιά να αναγνωρίσουν πως είναι ένα παιδί σαν όλα τα άλλα που έχει δικαίωμα να μεγαλώνει σε ένα σπίτι.
Η σειρά έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Συγγραφέας: Βαγγέλης Ηλιόπουλος
Παιδιά 6+
[8]
Τι θα πει «παιδί»; – Εκδόσεις Κόκκινο
Μέσα από αστεία και τρυφερά παιδικά πορτρέτα, η Beatrice Alemagna μάς μεταφέρει στον γεμάτο ποίηση και πονηριά κόσμο της παιδικής ηλικίας. Ένα όμορφο βιβλίο που αν και στο περιεχόμενό του δεν είναι πρόδηλη η προβολή των δικαιωμάτων του παιδιού όπως αυτά απαριθμούνται στη συνθήκη του ΟΗΕ, ωστόσο είναι ένας ύμνος στην τρυφερή αυτή ηλικία που οφείλουμε όλοι να προστατεύουμε, να φροντίζουμε και να αγαπάμε.
Τα παιδιά είναι σαν τα σφουγγάρια. Ρουφάνε τα πάντα: τα νεύρα, τις κακές σκέψεις τους φόβους των άλλων. Νομίζεις πως τα ξεχνούν, όμως όλα εμφανίζονται πάλι μέσα στη σχολική τσάντα, κάτω από τα σκεπάσματα ή ακόμα μπροστά σε ένα βιβλίο. Τα παιδιά θέλουν να προσέχεις τι λένε με τα μάτια ορθάνοιχτα.
«όλοι οι γονείς πρέπει να διαβάσουν αυτό το βιβλίο για να καταλάβουν τι είμαστε» – Ένας μικρός αναγνώστης
Κείμενο & εικονογράφηση: Beatrice Alemagna
Μετάφραση: Elsa Damien & Γιώργος Κουραβέλος
Κατάλληλο για παιδιά 5+
[9]
Το παλιόπαιδο – Εκδόσεις Πατάκη
Ένα αγόρι συνηθισμένο αλλά και ξεχωριστό όπως άλλωστε κάθε παιδί που μεγαλώνει φορώντας την γκρίζα θλίψη ενός δανεικού παλτού. Όλοι το φώναζαν παλιόπαιδο, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο – απλά γιατί ήταν το πιο φτωχό και το πιο θλιμμένο. «Όταν αυτό το παλτό θα σου κάνει, θα πει πως ήρθε η ώρα να φύγεις από δω και να γίνεις κι εσύ…Κάποιος», του ΄χε πει η μάνα του. Τότε ήταν που αποφάσισε να γίνει πραγματικά ένα παλιόπαιδο. Να αποκτήσει και εκείνος τη δική του ταυτότητα.
Έγινε μέλος μίας συμμορίας της γειτονιάς, και σιγά σιγά προκειμένου να λάβει το βάπτισμά του ως επίσημο πια μέλος, κλήθηκε να αποδείξει στους υπόλοιπους τη «γενναιότητά» του, τη σκληράδα του και την αποφασιστικότητά του ληστεύοντας τους περαστικούς. Την πρώτη φορά τα κατάφερε αλλά τη δεύτερη; Η δεύτερη φορά ήταν διαφορετική απλά γιατί έπεσε πάνω σε ένα χέρι ζεστό, που πίστευε ακόμα στους ανθρώπους και την καλοσύνη τους που πίστευε στη δύναμη της τέχνης και του πολιτισμού ενάντια στη φτώχεια και τον αποκλεισμό. Και έτσι μέσα σε μία μόνο στιγμή βρέθηκε να είναι εκείνος το θύμα αφού του έκλεψαν το πιστόλι της συμμορίας και στα χέρια του εμβολίασαν ένα βιολί, κι ένα όνειρο, μία ελπίδα.
Το βιβλίο βασίζεται στην αληθινή ιστορία του El Sistema, ενός οράματος που γεννήθηκε από τον Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου στη Βενεζουέλα το 1975 – ονειρεύτηκε πως η μουσική μπορεί να αλλάξει τη ζωή ανθρώπων που ως τότε ζούσαν στο περιθώριο λόγω της φτώχειας τους.
Βραβείο σε εικονογράφο και συγγραφέα βιβλίου με πολύχρωμη εικονογράφηση (picture book ή album) για την εικονογράφηση και για το κείμενο από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2015 (2-4-2015)
Συγγραφέας: Αγγελική Δαρλάση
Εικονογράφηση: Ίριδα Σαμαρτζή
[10]
Η χώρα με τους παράξενους ανθρώπους – Εκδόσεις Καλέντης
Ένα αντιρατσιστικό παραμύθι, που καταπιάνεται με δύσκολα θέματα όπως η ξενοφοβία, η μετανάστευση, και γενικότερα το δικαίωμα στη διαφορετικότητα.
Η ζωή του γινόταν κάθε μέρα όλο και πιο δύσκολη. Από τη δουλειά του τον έδιωξαν γιατί ήταν διαφορετικός. Από τα μαγαζιά τον έδιωχναν γιατί ήταν διαφορετικός. Στις συγκοινωνίες δεν τον δέχονταν γιατί ήταν διαφορετικός. Οι φίλοι του έπαψαν να τον κάνουν παρέα γιατί ντρέπονταν που ήταν διαφορετικός. Κι αυτός ρωτούσε τον εαυτό του: Τώρα πρόσεξαν ότι είμαι διαφορετικός; Πρέπει να γίνω ένας ίδιος μες στους ίδιους;
Το βιβλίο τιμήθηκε με το Βραβείο Εικονογράφησης 2007 από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Συγγραφέας: Ανδρικόπουλος Νικόλας
ΠΗΓΗ:
www.sansimera.gr
www.elculture.gr
