ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
Διδαγμένο κείμενο: Πλάτωνος Πρωταγόρας, 324a-c
Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γὰρ ἐθέλειςἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτιἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται• ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζεινοὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη—ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν•ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. Τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται• ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. Ὡς μὲν οὖν εἰκότωςἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶπαρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται.
Παρατηρήσεις
Α. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται… ἕνεκα κολάζει.».
Μονάδες 10
Β1. Να συγκρίνετε τη θέση του Πρωταγόρα για την τιμωρία με την αντίληψη που υπήρχε γι’ αυτή στην εποχή του. Ποιες ομοιότητες και διαφορές εντοπίζετε;
Μονάδες 10
Β2. Στο απόσπασμα που σας δίνεται (6η ενότητα) ο Πρωταγόρας διατυπώνει την άποψή του για το σκοπό της ποινής. Ωστόσο, προηγουμένως (4η ενότητα) είχε αναφέρει : « καί νόμον γέ θές παρ’ ἐμοῦ τόν μή δυνάμενον αἰδοῦς καί δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». Δίνεται, λοιπόν, η εντύπωση ότι ο Πρωταγόρας αντιφάσκει. Να εξηγήσετε σε τι συνίσταται η αντίφαση αυτή και πώς τελικά αίρεται, λαμβάνοντας υπόψη και το ακόλουθο χωρίο από την 7η ενότητα : «και εάν, σε διαφορετική περίπτωση, πρέπει να εκδιώκουμε από την πόλη ή να σκοτώνουμε ως ανίατο όποιον δεν υπακούει σε αυτό το πράγμα ακόμα και μετά τη διδασκαλία, ακόμα και μετά την τιμωρία».
Μονάδες 10
Β3. «ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται».Να σχολιάσετε τη φράση με την οποία ο σοφιστής τελείωνει την αποδεικτική του προσπάθεια ασκώντας κριτική στα επιχειρήματά του αν η αρετή μπορεί να διδαχθεί.
Μονάδες 10
Β4. Σε ποια θέματα επικέντρωσε το ενδιαφέρον του ο Σωκράτης και σε τι διαφέρει η προσέγγισή του στα θέματα αυτά από την προσέγγιση των προγενέστερων φιλοσόφων και ιδίως των σοφιστών;
Μονάδες 10
Β5. Να γράψετε μία λέξη του πρωτότυπου κειμένου ετυμολογικά συγγενή για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: κτήμα, δύναμη, καθηγητής, κόλαση, πράξη, θέση,νους,σύμβουλος,απόδειξη,φανερός.
Μονάδες 10
Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος, Ἑλληνικά, Γ΄,4,23-24
ἔνθα δὴ ὁ Ἀγησίλαος γιγνώσκων
ὅτι τοῖς μὲν πολεμίοις οὔπω παρείη τὸ πεζόν, αὐτῷ δὲ
οὐδὲν ἀπείη τῶν παρεσκευασμένων, καιρὸν ἡγήσατο μάχην
συνάψαι, εἰ δύναιτο. σφαγιασάμενος οὖν τὴν μὲν φάλαγγα
εὐθὺς ἦγεν ἐπὶ τοὺς παρατεταγμένους ἱππέας, ἐκ δὲ τῶν
ὁπλιτῶν ἐκέλευσε τὰ δέκα ἀφ’ ἥβης θεῖν ὁμόσε αὐτοῖς,
τοῖς δὲ πελτασταῖς εἶπε δρόμῳ ὑφηγεῖσθαι. παρήγγειλε
δὲ καὶ τοῖς ἱππεῦσιν ἐμβάλλειν, ὡς αὐτοῦ τε καὶ παντὸς
τοῦ στρατεύματος ἑπομένου. τοὺς μὲν δὴ ἱππέας ἐδέξαντο
οἱ Πέρσαι• ἐπεὶ δ’ ἅμα πάντα τὰ δεινὰ παρῆν, ἐνέκλιναν,
καὶ οἱ μὲν αὐτῶν εὐθὺς ἐν τῷ ποταμῷ ἔπεσον, οἱ δ’ ἄλλοι
ἔφευγον. οἱ δ’ Ἕλληνες ἐπακολουθοῦντες αἱροῦσι καὶ τὸ
στρατόπεδον αὐτῶν.
οὔπω=δεν…ακόμα
ὁμόσε θέω τινί= έρχομαι εναντίον
ἅμα πάντα τὰ δεινὰ παρῆν =πέσανε πάνω τους όλες μαζί οι φοβερές δυνάμεις
Παρατηρήσεις
Α. Να μεταφραστεί το κείμενο.
Μονάδες 20
Β.
γιγνώσκων: γ΄ ενικό οριστικής αορίστου ενεργητικής φωνής
ἡγήσατο: β΄ ενικό οριστικής παρατατικού
αὐτῷ: δοτική πληθυντικού αριθμού
ἱππέας: δοτική ενικού αριθμού
παρήγγειλε: τον ίδιο τύπο στον παρακείμενο μέσης φωνής
ἐμβάλλειν: β΄ ενικό προστακτικής μέσου αορίστου
στρατεύματος:αιτιατική πληθυντικού
παντὸς: τον ίδιο τύπο στο θηλυκό γένος
ἔφευγον: β΄ πληθυντικό ευκτικής αορίστου
Ἕλληνες: δοτική πληθυντικού
Μονάδες 10
Γ.
α) γιγνώσκων , τῶν παρεσκευασμένων , ἐκ τῶν
ὁπλιτῶν, πάντα , εὐθὺς , αὐτῶν( το τελευταίο στο κείμενο): Να αναγνωριστούν συντακτικώς οι λέξεις
Μονάδες 6
β) «ὅτι τοῖς μὲν πολεμίοις οὔπω παρείη τὸ πεζόν»: Να αναγνωριστεί πλήρως (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική θέση) η δευτερεύουσα πρόταση
Μονάδες 4
