ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
Α1
Στις άλλες δηλαδή τεχνικές ικανότητες, όπως ακριβώς εσύ λες, αν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι ικανός αυλητής ή σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη, στην οποία δεν είναι, ή τον κοροϊδεύουν ή εξοργίζονται, και οι συγγενείς του αφού τον πλησιάσουν τον συμβουλεύουν σαν να είναι τρελό. Στην δικαιοσύνη όμως και στην άλλη πολιτική αρετή, ακόμα κι αν ξέρουν για κάποιον ότι είναι άδικος, εάν αυτός ο ίδιος λέει την αλήθεια εναντίον του εαυτού του ενώπιον πολλών, εκείνο που θεωρούσαν στην πρώτη περίπτωση (της τεχνικής γνώσης και ικανότητας) ότι είναι η σωφροσύνη, να λέει δηλαδή κάποιος την αλήθεια, εδώ (στην περίπτωση της πολιτικής αρετής), το θεωρούν τρέλα και ισχυρίζονται ότι όλοι πρέπει να λένε πως είναι δίκαιοι, είτε είναι είτε όχι, αλλιώς ότι είναι τρελός, αυτός που δεν υποκρίνεται [δικαιοσύνη]. Γιατί είναι αναγκαίο να μην υπάρχει κανείς που με κάποιο τρόπο βέβαια να μη μετέχει σε αυτήν, διαφορετικά ν μην έχει θέση ανάμεσα στους ανθρώπους.
Β1
Στην ενότητα αυτή ο Πρωταγόρας, αφού έχει ολοκληρώσει το μύθο, συνεχίζει με τη λογική διερεύνηση των δεδομένων, την οποία άρχισε στην προηγούμενη ενότητα με τη φράση “Οὕτω δή, ὦ Σώκρατε” και καταθέτει μια εμπειρική απόδειξη (“τεκμήριον”), για να πείσει το Σωκράτη ότι όλοι έχουν συμμετοχή στη δικαιοσύνη και σε κάθε άλλη πολιτική αρετή.
Τονίζοντας αυτό το στοιχείο -της συμμετοχής όλων στις αρετές αυτές- είναι φανερό ότι ο Πρωταγόρας θεωρεί αυτά τα στοιχεία σύμφυτα με την ίδια την ανθρώπινη φύση. Το επιχείρημα του στηρίζεται στη στάση των Αθηναίων πρώτα πρώτα σε αυτόν που υποστηρίζει ότι κατέχει κάποια τέχνη (αυλητική) ενώ στην πραγματικότητα δεν την ξέρει. Αυτόν όλοι τον περιγελούν, τον χλευάζουν και θυμώνουν μαζί του, ενώ οι δικοί του τον συμβουλεύουν και προσπαθούν να τον συνετίσουν αντιμετωπίζοντας τον σαν να είναι τρελός. Αν παραδεχτεί ότι δεν την ξέρει θεωρείται σώφρων/συνετός.
Το αντίθετο συμβαίνει σε θέματα που αφορούν την δικαιοσύνη και κάθε πολιτική αρετή. Σε αυτήν την περίπτωση, όταν κάποιος παραδεχτεί εις βάρος του ότι είναι άδικος, ακόμη κι αν αυτό είναι ολοφάνερο, τον χαρακτηρίζουν παράφρονα/τρελό. Δηλαδή, ενώ στην προηγούμενη περίπτωση η ειλικρινής παραδοχή της αδυναμίας θεωρείτο σωφροσύνη, τώρα θεωρείται τρέλα.
Συμπερασματικά, όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν μερίδιο στην αρετή και όποιος δεν το έχει δεν έχει θέση μέσα στην κοινωνία των ανθρώπων. Βασική λοιπόν προϋπόθεση για την ύπαρξη κοινωνίας είναι η συμμετοχή όλων των ανθρώπων στη δικαιοσύνη, η οποία πρέπει να φαίνεται, κατά την άποψη του κόσμου, με οποιονδήποτε τρόπο είτε πράγματι κατέχοντάς την είτε προσποιούμενος ότι την έχει.
Β2
Το να ομολογεί κανείς δημόσια την αλήθεια, ότι δηλαδή είναι άδικος, θεωρείται παραφροσύνη, διότι:
-θα υποστεί ποινές και
-θα αμαυρωθεί η δημόσια εικόνα του.
Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θέλει να του συμβεί κάτι τέτοιο. Ο Πρωταγόρας φαίνεται να διεισδύει στη νοοτροπία των ανθρώπων και να παρατηρεί ότι δεν τους ενδιαφέρει το τι πρέπει ή είναι σωστό να κάνουν, αλλά το τι τους συμφέρει να κάνουν. Επίσης, δεν τους ενδιαφέρει η πραγματική τους εικόνα ( το εἶναι), όσο η εικόνα που συνάδει με τα προβαλλόμενα κοινωνικά πρότυπα και το κοινώς αποδεκτό σύστημα αξιών (το φαίνεσθαι). Συνεπώς, η κοινωνική ηθική και το συμβατικό αίσθημα δικαίου αφορά (και πρέπει να αφορά) όλους τους ανθρώπους, διαφορετικά θέτουν τον εαυτό τους έξω από την κοινωνία και υφίστανται ό,τι συνεπάγεται αυτό.
Β3
Ο Σωκράτης με λεπτή ειρωνεία και σεβασμό στις απόψεις του συνομιλητή του, ελέγχει λογικά την άποψη του Πρωταγόρα και ισχυρίζεται αφενός ότι η πολιτική αρετή δεν διδάσκεται, και αφετέρου ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να τη μεταδώσουν σε άλλους ανθρώπους. Προκειμένου να να στηρίξει τις θέσεις του, χρησιμοποιεί το εξής επιχείρημα:
Στην εκκλησία του Δήμου, όταν γίνεται λόγος για κάποιο τεχνικό ζήτημα, δέχονται τις απόψεις μόνο των ειδικών. Αντίθετα, όταν γίνεται λόγος για ζήτημα που αφορά την πόλη, έχουν δικαίωμα να εκφράσουν τη γνώμη τους όλοι οι Αθηναίοι πολίτες ανεξαρτήτως επαγγέλματος, οικονομικής κατάστασης ή καταγωγής. Επομένως, με αυτόν τον τρόπο αποδεικνύεται ότι όλοι διαθέτουν την πολιτική αρετή, χωρίς να την έχουν ποτέ διδαχθεί από κανέναν.
Ο Πρωταγόρας επαναλαμβάνει την θέση που υποστήριξε ο Σωκράτης παραπάνω και φαίνεται να την δέχεται, αλλά να την ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο. Τα συμπεράσματα που βγαίνουν είναι τα εξής:
α)Το ότι όλοι οι Αθηναίοι έχουν την πολιτική αρετή, δεν σημαίνει ότι αυτή δεν διδάσκεται, όπως υποστήριξε ο Σωκράτης, αλλά ότι είναι αναγκαία η ύπαρξής της για την οργάνωση των κοινωνιών,
β)Ο Πρωταγόρας δέχεται και αιτιολογεί την καθολικότητα και την αναγκαιότητα της πολιτικής αρετής που συνάγονται από τον μύθο και τα κεφαλαιοποιεί στο επιμύθιο είναι τα εξής
1)Οι τεχνικές γνώσεις δεν δόθηκαν σε όλους τους ανθρώπους και γι’αυτό ένας που κατέχει μία τέχνη, π.χ. την αρχιτεκτονική ή την ιατρική, μπορεί να καλύψει πολλούς ιδιώτες. Έτσι, αιτιολογείται γιατί οι Αθηναίοι επιτρέπουν μόνο σε ειδικούς να εκφέρουν γνώμη για ζητήματα τεχνικής εκπαίδευσης.
2)Άποψη του Πρωταγόρα είναι οτι η πολιτική αρετή δόθηκε στον άνθρωπο σ’ένα μεταγενέστερο στάδιο και όχι στην αρχή της δημιουργίας του. Αυτές τις δύο αξίες τις διαθέτει ο άνθρωπος ως ηθικές καταβολές και προδιάθεση. Για να γίνουν όμως κτήμα του και να φτάσει στην πλήρη κατάκτηση της πολιτικής αρετής πρέπει να καταβάλει προσπάθεια και αγώνα. Ο άνθρωπος δεν γεννιέται, αλλά γίνεται κάτοχος της πολιτικής αρετής μέσα από μαθητεία σε αυτήν, δηλαδή με διδαχή και προσπάθεια. Σε αυτό θα συντελέσουν οι φορείς αγωγής αλλά και οι νόμοι με τις ποινές και τις κυρώσεις τους. Την άποψη αυτή θα επιχειρήσει να αποδείξει στις επόμενες ενότητες, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πολιτική αρετή διδάσκεται.
Β4
Α. σωστό
Β. λάθος
Γ. σωστό
Δ. σωστό
Ε. λάθος
Β5α
ἴωσιν ->εισιτήριο
δεῖ -> ένδεια
ἀνέχονται ->έξη
εἰδῶσιν ->συνείδηση
Β5β
Στόχος της ανθρωπιστικής παιδείας είναι η ανάδειξη των αρετών του ανθρώπου.
Ένας από τους κυριότερους λόγους των τροχαίων ατυχημάτων είναι η ελλιπής παιδεία των οδηγών.
Το παιχνίδι δίνει την δυνατότητα στα παιδιά να αναπτύξουν δημιουργική σκέψη.
ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Γ1
Γιατί όταν ο ρητορικός λόγος απογυμνωθεί και από το κύρος του ρήτορα και τη φωνή του και τις μεταπτώσεις που παρατηρούνται κατά την απαγγελία και επιπλέον από τη σημασία της περίστασης και από την επείγουσα ανάγκη που συνδέεται με την πράξη και δεν υπάρχει τίποτα που να βοηθάει και να πείθει συγχρόνως αλλά στερηθεί και απογυμνωθεί από όλα αυτά που έχουν ειπωθεί από πριν και τον διαβάζει κανείς χωρίς πειστικότητα και χωρίς να εκδηλώνει καθόλου την ψυχική του διάθεση αλλά (τον διαβάζει) σαν να κάνει απαρίθμηση, εὐλογα, νομίζω, δίνει την εντύπωση στο ακροατήριο οτι ειβαι ασήμαντος. Αυτα ακριβώς και τον λόγο που τώρα εκφωνειται θα εβλαπταν παρα πολυ και θα τον εκαναν να φαίνεται πιο ασήμαντος.
Γ2α. ἀναγιγνώσκῃ: ἀνάγνωθι
ἀπαριθμῶν: ἀπαριθμοῖεν
τοῖς ἀκούουσιν: ἀκούσεσθαι
μάλιστ΄: μάλα
φαίνεσθαι: φανῆτε
Γ2β. τοῦ μὲν προειρημένου ἅπαντος ἔρημοι γένωνται.
Γ3α. τῶν μεταβολῶν: αντικείμενο του ρήματος ἀποστερηθῇ
τῶν προειρημένων: επιθετική μετοχή ως ετερόπτωτος ονοματικός
προσδιορισμός στο ἔρημος σε θέση γενικής αντικειμενικής
γυμνός: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος
«λόγος» μέσω του συνδετικού ρήματος γένηται
εἰκότως: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο
ρήμα δοκεῖ
τοῖς ἀκούουσιν: επιθετική μετοχή ως δοτική προσωπική του κρίνοντος
προσώπου στο ρήμα δοκεῖ
Γ3β Κύρια πρόταση κρίσεως. Εισάγεται αναφορική αντωνυμία ἅπερ, η οποία όμως ισοδυναμεί με την Δεικτική Αντωνυμία ταῦτα, καθώς βρίσκεται μετά από ισχυρό σημείο στίξης (τελεία)
Αναγνώριση συντακτικών όρων
ἅπερ: Υποκείμενο του ρήματος άν βλάψειε (αττική σύνταξη)
τόν ἐπιδεικνύμενον: επιθετική μετοχή, αντικείμενο του ρήματος άν βλάψειε
φαυλότερον: κατηγορούμενο του εννοούμενου αντικειμένου τόν ἐπιδεικνύμενον λόγω του φαίνεσθαι
φαίνεσθαι:Απαρέμφατο του σκοπού ή του αποτελέσματος από το ρήμα σκόπιμης ενέργειας ποιήσειεν
