Α1
(κείμενο 14) Νόμισε πως ερχόταν προς το μέρος του ένας άνθρωπος με πελώριο ανάστημα και βρώμικη όψη, όμοιος με είδωλο νεκρού. Μόλις τον είδε ο Κάσσιος, τον έπιασε φόβος και θέλησε να πληροφορηθεί το όνομά του. Εκείνος απάντησε πως ήταν ο Πλούτωνας.
(κείμενο 31) Στον Λατινικό πόλεμο, ο Τίτος Μάνλιος, ύπατος, που καταγόταν από αριστοκρατική γενιά, είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων. Αυτός, όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε να απέχουν όλοι από τη μάχη. Αλλά λίγο αργότερα ο γιος του πέρασε έφιππος μπροστά από το στρατόπεδο των εχθρών και προκλήθηκε σε μάχη από τον αρχηγό των εχθρών με αυτά τα λόγια:
(κείμενο 43)Δεν σου πέρασε η οργή όταν περνούσες τα σύνορα της πατρίδας; Παρ’ όλο που είχες έλθει με εχθρική και απειλητική διάθεση, γιατί, όταν είδες τη Ρώμη, δεν σου ήρθε στο μυαλό: «Μέσα σ’ εκείνα τα τείχη βρίσκονται το σπίτι και οι εφέστιοι θεοί μου, η μητέρα, η σύζυγος και τα παιδιά (μου)»; Εγώ λοιπόν αν δεν (σε) είχα γεννήσει, η Ρώμη δεν θα πολιορκούνταν˙ αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σε ελεύθερη πατρίδα. Εγώ τίποτε πια δεν μπορώ να πάθω, ούτε πρόκειται να είμαι για πολύ καιρό τόσο δυστυχισμένη: όμως αντίθετα αυτούς, αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη σκλαβιά.
Β1
ingenter
facies
simillimο
quae
exercitus και exerciti
proeliis
minaciora
illud
penatium
nulli rei
diutus
miser
hac
morte
servitutis
Β2α
existimem
veniendo
aspice
concipient
praeesse
ab(iv)isset
abstenturam
habebuntur
passuram esse
possitis
Β2β
Ενεστώτας: ingrediamur
Παρατατικός: ingrederemur
Μέλλοντας: ingressuri simus
Παρακείμενος: ingressi simus
Υπερσυντέλικος: ingressi essemus
Συντελεσμένος Μέλλοντας: –
Γ1α
magnitudinis: γενική της ιδιότητας στο hominem
consul:Ομοιόπτωτος Προσδιορισμός, παράθεση στο T.Manlius
aliquando: επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει χρόνο και
προσδιορίζει το abiret
animo: απρόθετη αφαιρετική που δηλώνει τρόπο και προσδιορίζει το
perveneras
miserrima: κατηγορούμενο στο εννοούμενο ego μέσω του futura sum
Γ1β
Respondit ille se esse Orcum: se → υποκείμενο του ειδικού
απαρεμφάτου esse· η προσωπική αντωνυμία γ΄ προσώπου se δηλώνει
άμεση αυτοπάθεια και αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος respondit
που είναι το ille· δηλαδή στην ουσία έχουμε νοηματική ταυτοπροσωπία·
όμως, επαναλαμβάνεται σε πτώση αιτιατική, επειδή το ειδικό
απαρέμφατο δέχεται το υποκείμενό του μόνο σε πτώση αιτιατική
(λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου).
Ego nihil iam pati possum:
υποκείμενο του απαρεμφάτου pati είναι το ego,το οποίο είναι και υποκείμενο του ρήματος possum. Βρίσκεται σε πτώση ονομαστική, γιατί έχουμε ταυτοπροσωπία και τελικό απαρέμφατο
Γ1γ
Dux hostium his verbis proelio filium lacessivit
Γ1δ
natus: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη T. Manlius
=
qui natus erat
ingredienti: Χρονική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο
=
dum ingrederis και dum ingredere (dum + Οριστική Ενεστώτα = Σύγχρονο)
Γ2α
si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet (αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη δουλεία)
Υπόθεση: si pergis (Ορ. Ενεστώτα)
Απόδοση: manet (Ορ. Ενεστώτα)
Ο υποθετικός λόγος ανήκει στο 1ο είδος: Ανοικτή υπόθεση στο παρόν
=
Μετατροπή του Υποθετικού Λόγου στα άλλα είδη:
Μη πραγματικό στο παρελθόν: si perrexisses – mansisset (Υποτ. Υπερσυντελίκου)
Υπόθεση πιθανή ή δυνατή στο παρόν μέλλον: si pergas – maneat (Υποτ. Ενεστώτα)
Γ2β
nisi filium haberem, libera in libera patria mortua esse (αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σε ελεύθερη πατρίδα)
=
Η δευτερεύουσα Υποθετική πρόταση θα τραπεί σε Υποθετική μετοχή, η οποία θα είναι συνημμένη στο υποκείμενο (Ονομαστική πτώση) του ρήματος essem (ego) της κύριας πρότασης: non habens filium
Γ2γ
Quem simul aspexit Cassius: Δευτερεύουσα χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στις δύο κύριες προτάσεις που ακολουθούν. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο simul, εκφέρεται με οριστική, καθώς εκφράζει μόνο το χρόνο και τίποτε άλλο· χρόνου Παρακειμένου, μιας και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν σε σχέση με τις προσδιοριζόμενες προτάσεις (κύριες προτάσεις που συνδέονται παρατακτικα με ρήμα concepit και cupivit).
cum aliquando castris abiret: : δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική
πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum που χρησιμοποιείται για τις διηγήσεις του παρελθόντος. Εκφέρεται με έγκλιση υποτακτική, γιατί ο ιστορικός cum υπογραμμίζει τη βαθύτερη
σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση, δημιουργεί μία σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους (είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπάρχει στην υποτακτική)· συγκεκριμένα χρόνου
παρατατικού (abiret), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (edixit: ιστορικός παρακείμενος) και σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν
